Tốc độ:
1x
(QK7 Online) - Sau khi được nâng cấp, nhiều tính năng của BMP-2 và BMD-2 vượt trội so với các xe chiến đấu bộ binh (IFV) của phương Tây chế tạo; đáp ứng đầy đủ yêu cầu nhiệm vụ trong điều kiện chiến tranh công nghệ cao, giúp tiết kiệm một khoản ngân sách đáng kể cho Quân đội Nga.
Mặc dù đã có kế hoạch sản xuất và trang bị hàng loạt xe chiến đấu bộ binh (IFV) T-15 Armata, Kurganets-25 và Bumerang; đồng thời còn đang sở hữu rất nhiều IFV BMP-3 và BMD-4, nhưng quân đội Nga vẫn có kế hoạch nâng cấp một số lượng lớn BMP-2 và BMD-2 để tiếp tục kéo dài khả năng phục vụ của các loại IFV này trong vài thập kỷ tiếp theo.
Tiếp tục nâng cấp số lượng lớn
Quân đội Nga đã ký hợp đồng với Phòng thiết kế chế tạo khí cụ thành phố Tula (KPB) để nâng cấp 540 xe chiến đấu bộ binh BMP-2 và xe chiến đấu bộ binh cho lực lượng đổ bộ đường không BMD-2. Phạm vi nâng cấp chưa được tiết lộ, nhưng được xác nhận rằng cả hai xe sẽ nhận được tháp pháo nâng cấp dạng modul; trong đó BMP-2 sẽ được trang bị modul chiến đấu kiểu B05Ya01 Berezhok, trong khi BMD-2 sẽ nhận tháp pháo kiểu Bereg nhẹ hơn .
Mặc dù đã có kế hoạch sản xuất và trang bị hàng loạt xe chiến đấu bộ binh (IFV) T-15 Armata, Kurganets-25 và Bumerang; đồng thời còn đang sở hữu rất nhiều IFV BMP-3 và BMD-4, nhưng quân đội Nga vẫn có kế hoạch nâng cấp một số lượng lớn BMP-2 và BMD-2 để tiếp tục kéo dài khả năng phục vụ của các loại IFV này trong vài thập kỷ tiếp theo.
Tiếp tục nâng cấp số lượng lớn
Quân đội Nga đã ký hợp đồng với Phòng thiết kế chế tạo khí cụ thành phố Tula (KPB) để nâng cấp 540 xe chiến đấu bộ binh BMP-2 và xe chiến đấu bộ binh cho lực lượng đổ bộ đường không BMD-2. Phạm vi nâng cấp chưa được tiết lộ, nhưng được xác nhận rằng cả hai xe sẽ nhận được tháp pháo nâng cấp dạng modul; trong đó BMP-2 sẽ được trang bị modul chiến đấu kiểu B05Ya01 Berezhok, trong khi BMD-2 sẽ nhận tháp pháo kiểu Bereg nhẹ hơn .
BMP-2 với tháp pháo Berezhok xuất hiện trên truyền hình Nga
Về lý thuyết, những nâng cấp mới áp dụng trên xe BMP-2 và BMD-2 có thể áp dụng trên thế hệ tiếp theo của xe chiến đấu bọc thép (AFV) bao gồm T-15 Armata, Kurganets-25 và Bumerang.
Vào năm 2016, Quân đội Nga đã ký hợp đồng với Nhà máy sửa chữa xe tăng số 163 để sửa chữa một lượng nhỏ BMP-2 để thử nghiệm, trước khi tiến hành nâng cấp loạt. Nhà máy số 163 đã được giao nâng cấp tổng số 327 chiếc BMP-2 từ năm 2016 đến năm 2018. Các công ty khác như Nhà máy sửa chữa xe tăng 103, 144 và 560 cũng đang thực hiện nâng cấp số BMP-2 hiện có, tăng tổng số lên ít nhất 586 chiếc; tất cả các xe nâng cấp này sẽ nhận được tháp pháo mới do KPB Tula chế tạo.
Vào năm 2016, Quân đội Nga đã ký hợp đồng với Nhà máy sửa chữa xe tăng số 163 để sửa chữa một lượng nhỏ BMP-2 để thử nghiệm, trước khi tiến hành nâng cấp loạt. Nhà máy số 163 đã được giao nâng cấp tổng số 327 chiếc BMP-2 từ năm 2016 đến năm 2018. Các công ty khác như Nhà máy sửa chữa xe tăng 103, 144 và 560 cũng đang thực hiện nâng cấp số BMP-2 hiện có, tăng tổng số lên ít nhất 586 chiếc; tất cả các xe nâng cấp này sẽ nhận được tháp pháo mới do KPB Tula chế tạo.
Tháp pháo Berezhok và hệ thống điều khiển hỏa lực mới
Trước khi tiến hành hiện đại hóa số xe BMP-2 cho quân đội Nga, trong năm 2014, Nga đã tiến hành bán cho Algeria tổng cộng 340 tháp pháo Berezhok để nâng cấp các xe BMP-1 và BMP-2 cũ lên một tiêu chuẩn hiện đại hơn là BMP-1M và BMP-2M (không bị nhầm lẫn với nâng cấp BMP-1M của Ucraina), đồng thời thay thế động cơ UTD-23 có công suất đến 370 mã lực.
BMP-2 nâng cấp với tháp pháo Berezhok trong một cuộc triển lãm quân sự
Tháp pháo nâng cấp cho BMP-2
Tháp pháo nâng cấp cho BMP-2 là modul chiến đấu Berezhok, vẫn giữ lại khẩu pháo tự động 2A42 (dùng đạn cỡ 30x165 mm) là vũ khí chính, vũ khí phụ có nhiều cải tiến; hệ thống điều khiển hỏa lực kiểu mới (FCS) cho phép pháo thủ tiêu diệt các mục tiêu cố định hoặc di động khi xe đang dừng hoặc hành tiến với độ chính xác cao; pháo cũng có thể tiêu diệt các khí cụ bay như trực thăng hoặc UAV bay thấp.
Hệ thống điều khiển hỏa lực mới bao gồm hai 2 kênh quang học riêng biệt cho chỉ huy và pháo thủ. Kính ngắm quang học của pháo thủ được cố định vào tháp pháo và được ổn định trong hai mặt phẳng. Xe còn trang bị kính ngắm ảnh nhiệt, dùng trong điều kiện khói bụi, sương mờ hoặc ban đêm.
Tháp pháo nâng cấp cho BMP-2 là modul chiến đấu Berezhok, vẫn giữ lại khẩu pháo tự động 2A42 (dùng đạn cỡ 30x165 mm) là vũ khí chính, vũ khí phụ có nhiều cải tiến; hệ thống điều khiển hỏa lực kiểu mới (FCS) cho phép pháo thủ tiêu diệt các mục tiêu cố định hoặc di động khi xe đang dừng hoặc hành tiến với độ chính xác cao; pháo cũng có thể tiêu diệt các khí cụ bay như trực thăng hoặc UAV bay thấp.
Hệ thống điều khiển hỏa lực mới bao gồm hai 2 kênh quang học riêng biệt cho chỉ huy và pháo thủ. Kính ngắm quang học của pháo thủ được cố định vào tháp pháo và được ổn định trong hai mặt phẳng. Xe còn trang bị kính ngắm ảnh nhiệt, dùng trong điều kiện khói bụi, sương mờ hoặc ban đêm.
Cơ số đạn mang theo của chiếc BMP-2 nâng cấp
Do hầu hết các phương tiện của Nga nâng cấp đều sử dụng thiết bị quang học từ các nhà sản xuất của Belarus, kính ngắm ảnh nhiệt Catherine từ công ty Thales của Pháp, do vậy các thiết bị này có chất lượng tốt.
Các kính ngắm ảnh nhiệt kết hợp với máy đo xa laser, cho phép kíp xe xác định chính xác các mục tiêu trong khoảng cách từ 200 mét đến 10.000 mét; ngoài dùng để ngắm bắn cho pháo chính, kính quang học của xe còn để dẫn bắn tên lửa chống tăng Kornet bằng tia laser.
Hệ thống kiểm soát hỏa lực mới cũng bao gồm các màn hình kỹ thuật số cho kíp xe, máy tính đường đạn và các cảm biến; giúp trưởng xe và pháo thủ xử lý chính xác các tình huống chiến đấu, cho thời gian nhanh gấp từ 3 đến 6 lần so với hệ thống cũ của BMP-2 khi chưa được nâng cấp.
Để đảm bảo chi viện hỏa lực cho bộ binh trong chiến đấu, ngoài khẩu pháo tự động 2A42, xe còn trang bị một súng máy đồng trục (MG) 7,62 mm, một súng phóng lựu liên thanh (AGL) 30 mm (cả 2 loại vũ khí này đều được lắp trên hệ thống ổn định dọc riêng, cho mức chính xác cao khi bắn trong hành tiến).
Các kính ngắm ảnh nhiệt kết hợp với máy đo xa laser, cho phép kíp xe xác định chính xác các mục tiêu trong khoảng cách từ 200 mét đến 10.000 mét; ngoài dùng để ngắm bắn cho pháo chính, kính quang học của xe còn để dẫn bắn tên lửa chống tăng Kornet bằng tia laser.
Hệ thống kiểm soát hỏa lực mới cũng bao gồm các màn hình kỹ thuật số cho kíp xe, máy tính đường đạn và các cảm biến; giúp trưởng xe và pháo thủ xử lý chính xác các tình huống chiến đấu, cho thời gian nhanh gấp từ 3 đến 6 lần so với hệ thống cũ của BMP-2 khi chưa được nâng cấp.
Để đảm bảo chi viện hỏa lực cho bộ binh trong chiến đấu, ngoài khẩu pháo tự động 2A42, xe còn trang bị một súng máy đồng trục (MG) 7,62 mm, một súng phóng lựu liên thanh (AGL) 30 mm (cả 2 loại vũ khí này đều được lắp trên hệ thống ổn định dọc riêng, cho mức chính xác cao khi bắn trong hành tiến).
Chiếc BMD-2 với tháp pháo Bereg nhỏ hơn, chỉ lắp 2 ống phóng tên lửa và không có súng phóng lựu liên thanh
Việc các nhà thiết kế lắp thêm khẩu súng phóng lựu liên thanh là một quyết định hơi thừa, bởi vì khẩu pháo chính 2A42 của modul Berezhok đã có khả năng chống bộ binh và các mục tiêu tương tự; tuy nhiên theo giải thích của nhà sản xuất, việc lắp thêm khẩu phóng lựu nhằm tăng cường hỏa lực chống bộ binh (các mục tiêu tầm gần), nhất là khi chiến đấu trong môi trường đô thị, đây cũng là kinh nghiệm của Nga thu được từ cuộc chiến chống khủng bố tại Syria.
Sau khi nâng cấp, cơ số đạn của BMP-2M là 200 viên đạn pháo (trong đó có 160 viên đạn xuyên giáp, 40 viên đạn nổ phá chống bộ binh), 300 viên đạn lựu và 2.000 viên đạn súng máy 7,62 mm.
Ở hai bên của tháp pháo, có 2 bệ phóng kép tên lửa dẫn đường chống tăng có điều khiển (ATGM) Kornet (mỗi bên 2 ống phóng); cơ số đạn tên lửa là 8 quả (trong đó 4 quả sẵn sàng trên bệ). Hệ thống có thể sử dụng tất cả các dòng tên lửa Kornet, tầm bắn hiệu quả từ 200 mét đến 5.000 mét; trong đó có đạn 9M133-1 được trang bị đầu nổ lõm nối tiếp (tandem) để tiêu diệt các mục tiêu bọc thép có sử dụng giáp phản ứng nổ (ERA). Đầu đạn 9M133-1 có thể xuyên thủng tất cả các loại giáp xe tăng chiến đấu chủ lực tiên tiến nhất của phương Tây, kể cả phần bán cầu trước của xe, nơi được bọc giáp dày nhất; sức xuyên của đầu đạn tương đương 1.000 đến 1.200 mm thép đồng nhất (RHA).
Sau khi nâng cấp, cơ số đạn của BMP-2M là 200 viên đạn pháo (trong đó có 160 viên đạn xuyên giáp, 40 viên đạn nổ phá chống bộ binh), 300 viên đạn lựu và 2.000 viên đạn súng máy 7,62 mm.
Ở hai bên của tháp pháo, có 2 bệ phóng kép tên lửa dẫn đường chống tăng có điều khiển (ATGM) Kornet (mỗi bên 2 ống phóng); cơ số đạn tên lửa là 8 quả (trong đó 4 quả sẵn sàng trên bệ). Hệ thống có thể sử dụng tất cả các dòng tên lửa Kornet, tầm bắn hiệu quả từ 200 mét đến 5.000 mét; trong đó có đạn 9M133-1 được trang bị đầu nổ lõm nối tiếp (tandem) để tiêu diệt các mục tiêu bọc thép có sử dụng giáp phản ứng nổ (ERA). Đầu đạn 9M133-1 có thể xuyên thủng tất cả các loại giáp xe tăng chiến đấu chủ lực tiên tiến nhất của phương Tây, kể cả phần bán cầu trước của xe, nơi được bọc giáp dày nhất; sức xuyên của đầu đạn tương đương 1.000 đến 1.200 mm thép đồng nhất (RHA).
Tên lửa chống tăng kiểu tăng tầm bắn Kornet-EM có đầu đạn tandem với độ xuyên giáp cao
Tên lửa ngoài sử dụng đầu đạn xuyên lõm, còn sử dụng đạn nhiệt áp chống bộ binh 9M133F-1 với sức công phá tương đương với 10 kg thuốc nổ TNT.
Đầu đạn 9M133M-2 là phiên bản cải tiến của tên lửa Kornet, còn được gọi là Kornet-EM. Nó có tầm bắn xa hơn, có khả năng tiêu diệt mục tiêu lên đến 8.000 mét, sử dụng đầu đạn tandem cải tiến, cho khả năng xuyên giáp đến 1.300 mm thép đồng nhất; ngoài ra cũng có đạn nhiệt áp chống bộ binh.
Tên lửa 9M133FM-3 được trang bị ngòi nổ tức thì và một động cơ tên lửa lớn hơn. Mục đích chính là để tiêu diệt các mục tiêu trong không gian như máy bay trực thăng hoặc UAV bay thấp với cự ly đến 10.000 mét.
Để đối phó với hệ thống bảo vệ tích cực (APS) của các phương tiện bọc thép đối phương, bệ phóng tên lửa Kornet trên xe còn được trang bị đầu đạn 9M133FM-3, có trọng lượng đầu đạn nhỏ hơn; có thể phóng đơn hoặc phóng loạt liên tiếp 2 quả, làm vô hiệu hóa hệ thống APS.
Tháp pháo nâng cấp cho BMD-2
BMD-2 sẽ được trang bị modul chiến đấu Bereg nhỏ hơn, do yêu cầu về giới hạn của kích thước và trọng lượng của lực lượng đổ bộ đường không. Tháp pháo Bereg có trọng lượng dưới 1,8 tấn, do vậy chỉ có pháo thủ ngồi trên tháp pháo, trong khi tháp pháo Berezhok có trọng lượng lên đến 3,25 tấn, đủ chỗ bố trí cho cả pháo thủ và trưởng xe.
Do yêu cầu về giảm trọng lượng, lên modul tháp pháo Bereg không bố trí hệ thống quan sát quang học độc lập cho trưởng xe; vì vậy, việc ra các quyết định chiến đấu sẽ không nhanh chóng bằng việc bố trí hệ thống quan sát đa kênh cho cả trưởng xe và pháo thủ.
Để rút bớt trọng lượng, tháp pháo Bereg chỉ được trang bị một bệ phóng kép cho tên lửa Kornet và tổng số lượng tên lửa chỉ có 2 quả. Vũ khí chính vẫn là khẩu pháo tự động 30 mm 2A42, nhưng cơ số đạn pháo là 300 viên; tháp pháo này không lắp thêm khẩu phóng lựu AGL 30 mm như modul lắp trên xe BMP-2M.
Đầu đạn 9M133M-2 là phiên bản cải tiến của tên lửa Kornet, còn được gọi là Kornet-EM. Nó có tầm bắn xa hơn, có khả năng tiêu diệt mục tiêu lên đến 8.000 mét, sử dụng đầu đạn tandem cải tiến, cho khả năng xuyên giáp đến 1.300 mm thép đồng nhất; ngoài ra cũng có đạn nhiệt áp chống bộ binh.
Tên lửa 9M133FM-3 được trang bị ngòi nổ tức thì và một động cơ tên lửa lớn hơn. Mục đích chính là để tiêu diệt các mục tiêu trong không gian như máy bay trực thăng hoặc UAV bay thấp với cự ly đến 10.000 mét.
Để đối phó với hệ thống bảo vệ tích cực (APS) của các phương tiện bọc thép đối phương, bệ phóng tên lửa Kornet trên xe còn được trang bị đầu đạn 9M133FM-3, có trọng lượng đầu đạn nhỏ hơn; có thể phóng đơn hoặc phóng loạt liên tiếp 2 quả, làm vô hiệu hóa hệ thống APS.
Tháp pháo nâng cấp cho BMD-2
BMD-2 sẽ được trang bị modul chiến đấu Bereg nhỏ hơn, do yêu cầu về giới hạn của kích thước và trọng lượng của lực lượng đổ bộ đường không. Tháp pháo Bereg có trọng lượng dưới 1,8 tấn, do vậy chỉ có pháo thủ ngồi trên tháp pháo, trong khi tháp pháo Berezhok có trọng lượng lên đến 3,25 tấn, đủ chỗ bố trí cho cả pháo thủ và trưởng xe.
Do yêu cầu về giảm trọng lượng, lên modul tháp pháo Bereg không bố trí hệ thống quan sát quang học độc lập cho trưởng xe; vì vậy, việc ra các quyết định chiến đấu sẽ không nhanh chóng bằng việc bố trí hệ thống quan sát đa kênh cho cả trưởng xe và pháo thủ.
Để rút bớt trọng lượng, tháp pháo Bereg chỉ được trang bị một bệ phóng kép cho tên lửa Kornet và tổng số lượng tên lửa chỉ có 2 quả. Vũ khí chính vẫn là khẩu pháo tự động 30 mm 2A42, nhưng cơ số đạn pháo là 300 viên; tháp pháo này không lắp thêm khẩu phóng lựu AGL 30 mm như modul lắp trên xe BMP-2M.
Phiên bản nâng cấp mới nhất CV9030 của phương Tây được đánh giá có khả năng tương đương với chiếc BMP-2 nâng cấp
Đánh giá chung sau khi nâng cấp
Việc nâng cấp tháp pháo cho những chiếc xe chiến đấu bộ binh BMP-2 và BMD-2 đã tăng cường khả năng chiến đấu của các loại xe này lên nhiều lần. Nếu so sánh với xe IFVcùng đời của phương Tây, những những chiếc xe BMP-2 và BMD-2 nguyên bản kém xa về tính năng kỹ chiến thuật, nhất là hệ thống điều khiển hỏa lực, hệ thống quan sát ảnh nhiệt.
Sau khi được nâng cấp, nhiều tính năng của BMP-2M và BMD-2 vượt trội so với các IFV của phương Tây được chế tạo trong thập niên 1980 (hiện đã nâng cấp), như hệ thống quan sát toàn cảnh của chỉ huy trên tháp pháo Berezhok vượt trội so với các loại xe như ASCOD Pizarro/Ulan, Marder và tất cả các biến thể CV90 hiện đang hoạt động.
Về hỏa lực tầm xa của BMP-2M có sức công phá cao, khả năng tiêu diệt được nhiều loại mục tiêu; với khả năng tiêu diệt cả trực thăng bay thấp và UAV (với tên lửa 9M133FM-3) khiến Kornet trở thành một hệ thống tên lửa tốt hơn nhiều so với các tên lửa cũ được sử dụng trên một số IFV của NATO như MILAN và TOW.
Việc trang bị hệ thống kiểm soát hỏa lực mới của “Hệ thống tác chiến tương lai” (FCS) sắp tới sẽ trang bị cho các loại xe chiến đấu bộ binh được phát triển trên nền tảng xe tăng T-14 Armata cũng là điểm cộng nữa của tháp pháo Berezhok và Bereg.
Tuy nhiên, việc thay đổi tháp pháo không loại bỏ được tất cả những điểm yếu của các loại xe quá cũ như BMP-2 và BMD-2; trừ khi Nga cũng ký hợp đồng nâng cấp hệ thống giáp bảo vệ của xe; hiện nay giáp xe (ở 2 bên thành) không thể chống lại được sức xuyên của đạn súng máy hạng nặng cỡ 14,5 mm, thậm chí là đạn xuyên thép 12,7 mm và các mảnh bom, pháo nổ gần. Bên cạnh đó là khả năng cơ động của 2 dòng xe này cũng được coi là còn nhiều hạn chế, do động cơ có công suất yếu.
Những chiếc BMP-2 và BMD-2 sau khi được nâng cấp, vẫn đáp ứng đầy đủ yêu cầu nhiệm vụ trong điều kiện chiến tranh công nghệ cao. Phương án nâng cấp sẽ tiết kiệm một khoản ngân sách đáng kể cho Quân đội Nga trong tình cảnh nền kinh tế chưa thực sự khởi sắc; đồng thời tạo sự cân bằng quân sự với khối NATO khi các thành viên trong khối cũng đồng loạt trang bị và nâng cấp các IFV.
Việc nâng cấp tháp pháo cho những chiếc xe chiến đấu bộ binh BMP-2 và BMD-2 đã tăng cường khả năng chiến đấu của các loại xe này lên nhiều lần. Nếu so sánh với xe IFVcùng đời của phương Tây, những những chiếc xe BMP-2 và BMD-2 nguyên bản kém xa về tính năng kỹ chiến thuật, nhất là hệ thống điều khiển hỏa lực, hệ thống quan sát ảnh nhiệt.
Sau khi được nâng cấp, nhiều tính năng của BMP-2M và BMD-2 vượt trội so với các IFV của phương Tây được chế tạo trong thập niên 1980 (hiện đã nâng cấp), như hệ thống quan sát toàn cảnh của chỉ huy trên tháp pháo Berezhok vượt trội so với các loại xe như ASCOD Pizarro/Ulan, Marder và tất cả các biến thể CV90 hiện đang hoạt động.
Về hỏa lực tầm xa của BMP-2M có sức công phá cao, khả năng tiêu diệt được nhiều loại mục tiêu; với khả năng tiêu diệt cả trực thăng bay thấp và UAV (với tên lửa 9M133FM-3) khiến Kornet trở thành một hệ thống tên lửa tốt hơn nhiều so với các tên lửa cũ được sử dụng trên một số IFV của NATO như MILAN và TOW.
Việc trang bị hệ thống kiểm soát hỏa lực mới của “Hệ thống tác chiến tương lai” (FCS) sắp tới sẽ trang bị cho các loại xe chiến đấu bộ binh được phát triển trên nền tảng xe tăng T-14 Armata cũng là điểm cộng nữa của tháp pháo Berezhok và Bereg.
Tuy nhiên, việc thay đổi tháp pháo không loại bỏ được tất cả những điểm yếu của các loại xe quá cũ như BMP-2 và BMD-2; trừ khi Nga cũng ký hợp đồng nâng cấp hệ thống giáp bảo vệ của xe; hiện nay giáp xe (ở 2 bên thành) không thể chống lại được sức xuyên của đạn súng máy hạng nặng cỡ 14,5 mm, thậm chí là đạn xuyên thép 12,7 mm và các mảnh bom, pháo nổ gần. Bên cạnh đó là khả năng cơ động của 2 dòng xe này cũng được coi là còn nhiều hạn chế, do động cơ có công suất yếu.
Những chiếc BMP-2 và BMD-2 sau khi được nâng cấp, vẫn đáp ứng đầy đủ yêu cầu nhiệm vụ trong điều kiện chiến tranh công nghệ cao. Phương án nâng cấp sẽ tiết kiệm một khoản ngân sách đáng kể cho Quân đội Nga trong tình cảnh nền kinh tế chưa thực sự khởi sắc; đồng thời tạo sự cân bằng quân sự với khối NATO khi các thành viên trong khối cũng đồng loạt trang bị và nâng cấp các IFV.
Trịnh Ngọc Tiến
