
Bộ đội hải quân giải phóng đảo Song Tử Tây ngày 14/4/1975. Ảnh: Tư liệu
Thực hiện chủ trương của Bộ Chính trị, từ đầu tháng 4/1975, Bộ Tư lệnh Hải quân sử dụng ngay Ðoàn 125 vừa vận chuyển lực lượng, vũ khí đạn dược cho Nam Bộ vừa chuẩn bị lực lượng sẵn sàng đánh chiếm các đảo khi thời cơ đến. Quân khu 5 và Bộ Tư lệnh Hải quân cấp tốc triển khai kế hoạch tác chiến.
Lực lượng tham gia giải phóng quần đảo Trường Sa gồm Ðội 1, Ðoàn 126 Đặc công; một bộ phận hỏa lực thuộc Tiểu đoàn Đặc công nước 471, Quân khu 5; các tàu vận tải 673, 674, 675 của Ðoàn 125 dưới sự chỉ huy của đồng chí Mai Năng (Ðoàn trưởng Ðoàn 126). Theo phương án tác chiến, mục tiêu là các đảo Song Tử Tây, Nam Yết, Sơn Ca, Sinh Tồn, Trường Sa; phương châm tác chiến là: Bí mật, bất ngờ tiến công. Thời cơ đánh chiếm đảo được xác định từ 0 đến 2 giờ sáng là lúc ta có thể lợi dụng yếu tố thủy văn để bí mật đổ quân lên đảo.
Ngày 9/4/1975, Quân ủy Trung ương điện "tối khẩn" cho các đồng chí Võ Chí Công, Chu Huy Mân (Quân khu 5), Hoàng Hữu Thái (Phó Tư lệnh Hải quân): "Chỉ thị cho các lực lượng ta hành động kịp thời theo phương án đã định. Nếu để chậm, có thể quân nước ngoài chiếm trước, vì hiện nay một số nước ngoài đang có ý định xâm chiếm".
Ngày 10/4, Bí thư Quân ủy Trung ương Võ Nguyên Giáp điện tiếp cho Quân khu 5 chỉ thị: "Thời cơ đánh các đảo thuộc khu vực Nam Sa lúc này rất thuận lợi. Chỉ đánh các đảo quân ngụy miền Nam chiếm đóng. Các anh ra lệnh đánh chiếm ngay. Theo dõi đôn đốc kiểm tra chặt chẽ và thường xuyên báo cáo về Bộ".
Chấp hành mệnh lệnh, 4 giờ 30 phút ngày 14/4, quân ta nổ súng giải phóng đảo Song Tử Tây. Sau hơn một giờ chiến đấu, ta làm chủ hoàn toàn trận địa, lá cờ Tổ quốc được treo ngay lên cột cờ ở phía đông đảo. Tiếp đó, quân ta nhanh chóng phát triển giải phóng các đảo còn lại: Sơn Ca (ngày 25/4), Nam Yết và Sinh Tồn (ngày 27/4). 16 giờ ngày 28/4, bộ đội ta tiếp tục đánh chiếm đảo Trường Sa, đảo xa nhất nằm ở phía nam của quần đảo. 9 giờ 30 phút ngày 29/4, ta làm chủ đảo Trường Sa.
Cùng với giải phóng quần đảo Trường Sa, Bộ Tư lệnh Quân khu 5 chỉ đạo bộ đội chủ lực phối hợp với du kích và Nhân dân tiến công và nổi dậy giải phóng Cù Lao Xanh (ngày 1/4), Cù Lao Chàm, Cù Lao Ré (ngày 30/4). Từ ngày 10/4/1975, bộ đội đặc công tỉnh Khánh Hòa và một tiểu đoàn của Trung đoàn 19, Sư đoàn 968 giải phóng đảo Hòn Tre. Ðồng thời, Hải quân nhân dân Việt Nam phối hợp các lực lượng khác tiến đánh Cù Lao Thu và một số đảo lớn thuộc cực Nam Trung Bộ (ngày 27/4). 18 giờ ngày 1/5, ta làm chủ Côn Ðảo.
Kịp thời giải phóng các đảo và quần đảo trên biển Ðông có ý nghĩa chiến lược quan trọng, góp phần vào thắng lợi chung của toàn dân tộc, giải phóng miền Nam, thống nhất đất nước.