(QK7 Online) - Ngay sau khi Mỹ tuyên bố chuẩn bị đưa máy bay ném bom chiến lược tàng hình B-21 Raider vào thử nghiệm thì Nga cũng âm thầm chuẩn bị cho ra đời máy bay ném bom chiến lược tối mật thế hệ thứ năm PAK DA.
Quyết tâm của Nga trong cuộc đua chế tạo máy bay ném bom thế hệ 5
Cổng thông tin Internet avia.pro có thông tin về việc sản xuất nguyên mẫu đầu tiên của máy bay ném bom chiến lược tối mật PAK DA của Nga đã được bắt đầu. Mặc dù đây không phải là công việc phức tạp trong việc sản xuất và lắp ráp tất cả các bộ phận thành một tổng thể máy bay duy nhất, nhưng đó cũng là việc làm khẳng định quyết tâm của Nga trong cuộc đua chế tạo máy bay ném bom chiến lược thế hệ thứ năm, để cạnh tranh với Mỹ.
Cho đến nay, chỉ có thành phần quan trọng nhất của máy bay đã được chế tạo đó chính là động cơ. Sự kiện này khẳng định chương trình PAK DA của Nga vẫn tiến hành theo đúng kế hoạch.
Quyết tâm của Nga trong cuộc đua chế tạo máy bay ném bom thế hệ 5
Cổng thông tin Internet avia.pro có thông tin về việc sản xuất nguyên mẫu đầu tiên của máy bay ném bom chiến lược tối mật PAK DA của Nga đã được bắt đầu. Mặc dù đây không phải là công việc phức tạp trong việc sản xuất và lắp ráp tất cả các bộ phận thành một tổng thể máy bay duy nhất, nhưng đó cũng là việc làm khẳng định quyết tâm của Nga trong cuộc đua chế tạo máy bay ném bom chiến lược thế hệ thứ năm, để cạnh tranh với Mỹ.
Cho đến nay, chỉ có thành phần quan trọng nhất của máy bay đã được chế tạo đó chính là động cơ. Sự kiện này khẳng định chương trình PAK DA của Nga vẫn tiến hành theo đúng kế hoạch.
Mô hình máy bay ném bom chiến lược tầm xa PAC DA, được chế tạo bằng công nghệ tàng hình
Trên trang web mua sắm của Chính phủ Nga, xuất hiện thông tin giao hàng vào tháng 2 năm 2020 của bộ thiết bị vòi phun hoàn chỉnh của một tổ hợp động cơ máy bay với tổng chi phí là 61 triệu rúp. Tổng khối lượng đặt hàng là sáu đơn vị vòi phun; khách hàng là nhà sản xuất động cơ hàng đầu của Nga Samara KB Kuznetsova và tất nhiên, không có thông tin chi tiết về động cơ được tiết lộ.
Những động cơ đầu tiên sẽ chưa được lắp đặt trên máy bay ném bom mới, mà chỉ để thử nghiệm trên mặt đất; tuy nhiên việc sử dụng động cơ "Kuznetsov" như một phần của nguyên mẫu sẽ không còn xa, bởi vì chuyến bay đầu tiên của PAK DA được lên kế hoạch vào năm 2025.
Cho đến ngày nay, ít ai biết đến chương trình phát triển máy bay ném bom chiến lược thế hệ thứ năm của Nga, do tính bí mật cao trong quá trình phát triển của chương trình, nên chỉ có nhà sản xuất nguyên mẫu được biết đó chính là Nhà máy Hàng không Kazan và tổng thầu là Tập đoàn chế tạo máy bay Tupolev.
Đầu tháng này, Giám đốc điều hành của Tập đoàn chế tạo máy bay Tupolev Alexander Konyukhov thông báo rằng, các nguyên mẫu của PAK DA sẽ được thử nghiệm tại cơ sở của Tupolev ở thành phố Zhukovsky gần Thủ đô Moscow.
Vào tháng 2 vừa qua, công ty Tupolev tuyên bố rằng, hình dáng và đặc điểm kỹ thuật của máy bay ném bom PAK DA đã được phê duyệt.
Máy bay thiết kế theo "tiêu chuẩn" Mỹ
Hiện nay có rất ít thông tin về máy bay ném bom thế hệ thứ năm của Nga, nhưng có thể khái quát qua một số thông tin ít ỏi như: Đây sẽ là một chiếc máy bay được chế tạo theo sơ đồ khí động học kiểu "cánh bay", với việc sử dụng tối đa các công nghệ tàng hình; máy bay có tốc độ cận âm, như vậy tầm hoạt động sẽ xa hơn, có lẽ tính năng này, nhà sản xuất máy bay Tupolev học hỏi người Mỹ trong việc chế tạo máy bay ném bom B-2 Spirit và tương lai là máy bay ném bom chiến lược B-21 Raider.
Những động cơ đầu tiên sẽ chưa được lắp đặt trên máy bay ném bom mới, mà chỉ để thử nghiệm trên mặt đất; tuy nhiên việc sử dụng động cơ "Kuznetsov" như một phần của nguyên mẫu sẽ không còn xa, bởi vì chuyến bay đầu tiên của PAK DA được lên kế hoạch vào năm 2025.
Cho đến ngày nay, ít ai biết đến chương trình phát triển máy bay ném bom chiến lược thế hệ thứ năm của Nga, do tính bí mật cao trong quá trình phát triển của chương trình, nên chỉ có nhà sản xuất nguyên mẫu được biết đó chính là Nhà máy Hàng không Kazan và tổng thầu là Tập đoàn chế tạo máy bay Tupolev.
Đầu tháng này, Giám đốc điều hành của Tập đoàn chế tạo máy bay Tupolev Alexander Konyukhov thông báo rằng, các nguyên mẫu của PAK DA sẽ được thử nghiệm tại cơ sở của Tupolev ở thành phố Zhukovsky gần Thủ đô Moscow.
Vào tháng 2 vừa qua, công ty Tupolev tuyên bố rằng, hình dáng và đặc điểm kỹ thuật của máy bay ném bom PAK DA đã được phê duyệt.
Máy bay thiết kế theo "tiêu chuẩn" Mỹ
Hiện nay có rất ít thông tin về máy bay ném bom thế hệ thứ năm của Nga, nhưng có thể khái quát qua một số thông tin ít ỏi như: Đây sẽ là một chiếc máy bay được chế tạo theo sơ đồ khí động học kiểu "cánh bay", với việc sử dụng tối đa các công nghệ tàng hình; máy bay có tốc độ cận âm, như vậy tầm hoạt động sẽ xa hơn, có lẽ tính năng này, nhà sản xuất máy bay Tupolev học hỏi người Mỹ trong việc chế tạo máy bay ném bom B-2 Spirit và tương lai là máy bay ném bom chiến lược B-21 Raider.
Máy bay ném bom chiến lược tương lai của Không quân Mỹ B-21 Raider
Như vậy hình dáng của các loại máy bay truyền thống sẽ không còn trên PAK DA nữa, thay vào đó thân và cánh là một khối hình tam giác. Do cấu tạo thân liền cánh hình tam giác sẽ tạo ra lực nâng lớn trong khi bay, vì tất cả máy bay là một mặt phẳng song song với bề mặt trái đất, do đó máy bay có khả năng nâng một trọng tải lớn lên không trung.
Ngoài ra, hình dạng của một chiếc máy bay không có bộ phận cánh đuôi đứng, nhằm giảm thiểu sự phản xạ của sóng radar đối phương.
Tuy nhiên hình dạng cánh bay không phải không có nhược điểm, do cấu tạo đi ngược hình dáng khí động học truyền thống, do vậy máy bay hoạt động không ổn định và rất khó điều khiển; việc điều khiển máy bay phải có những phần mềm chuyên dụng, ít cần có sự can thiệp của phi công; đây cũng là lý do tại sao hình dánh cánh bay được phát minh ra từ những năm của thập niên 1940 nhưng phải đến tận những năm 1980 người Mỹ mới có đủ công nghệ để đưa vào sử dụng.
Máy bay có hình dạng cánh bay đầu tiên trên thế giới là máy bay ném bom tàng hình F-117 của Mỹ, được tập đoàn Lockheed Martin chế tạo vào thập niên 1980 với số lượng 64 chiếc.
Ngoài ra, hình dạng của một chiếc máy bay không có bộ phận cánh đuôi đứng, nhằm giảm thiểu sự phản xạ của sóng radar đối phương.
Tuy nhiên hình dạng cánh bay không phải không có nhược điểm, do cấu tạo đi ngược hình dáng khí động học truyền thống, do vậy máy bay hoạt động không ổn định và rất khó điều khiển; việc điều khiển máy bay phải có những phần mềm chuyên dụng, ít cần có sự can thiệp của phi công; đây cũng là lý do tại sao hình dánh cánh bay được phát minh ra từ những năm của thập niên 1940 nhưng phải đến tận những năm 1980 người Mỹ mới có đủ công nghệ để đưa vào sử dụng.
Máy bay có hình dạng cánh bay đầu tiên trên thế giới là máy bay ném bom tàng hình F-117 của Mỹ, được tập đoàn Lockheed Martin chế tạo vào thập niên 1980 với số lượng 64 chiếc.
Máy bay ném bom F-117, máy bay tàng hình theo dạng cánh bay đầu tiên
Do có những thiết kế khác biệt, thậm chí đi ngược nguyên tắc khí động học nên nguyên mẫu đầu tiên của F-117 rất khó điều khiển, nhà sản xuất Lockheed đã phát triển một máy tính và phần mềm đủ mạnh để có thể điều khiển được chiếc máy bay mới này, để nó có thể "bay" bình thường. Mặc dù chỉ là máy bay ném bom chiến thuật, nhưng giá thành của một chiếc F-117 rất đắt đỏ, lên tới 200 triệu USD.
Một điểm yếu nữa của máy bay có cấu tạo kiểu "cánh bay" có tốc độ bay rất thấp. Cho đến nay, chưa có một chiếc máy bay có hình dáng như vậy vượt qua được tốc độ âm thanh.
Chiếc máy bay thứ hai trên thế giới có hình dáng dạng “cánh bay” là máy bay ném bom B-2 Spirit, được tập đoàn Northrop Grumman phát triển vào cuối thập niên 1980 và sản xuất loạt vào những năm của thập niên 1990; tuy nhiên do giá thành quá đắt đỏ, chỉ có 20 chiếc B-2 Spirit được chế tạo, giá thành một chiếc B-2 là 2,1 tỷ USD. Hiện tại, nó vẫn giữ kỷ lục là máy bay đắt nhất thế giới.
Những lợi thế của máy bay dạng "cánh bay", ngoại trừ yếu tố tàng hình, thì các tính năng khác đều kém những loại máy bay có hình dáng truyền thống; ví dụ máy bay B-2 Spirit, xét về bán kính hoạt động và tải trọng chiến đấu thua xa máy bay ném bom Tu-95 của Nga (11.100 km và 15.000 km; 27 tấn và 45 tấn).
Tuy nhiên trong thời đại các hệ thống phòng không phát triển mạnh, các vật thể bay dễ dàng bị bắn hạ trong không trung, kể cả là tên lửa đạn đạo; do vậy xu thế tàng hình hóa là xu thế tất yếu. Với mục đích tàng hình, Cục thiết kế Tupolev sẵn sàng hy sinh tầm hoạt động và tải trọng của máy bay. Mặc dù có tin đồn rằng PAK DA sẽ có trọng lượng cất cảnh kỷ lục so với những loại máy bay ném bom tàng hình đã được chế tạo.
Nhưng còn người Mỹ thì sao? Họ quyết định không dừng lại ở đó, người Mỹ đang tiếp tục đầu tư để cho ra đời mẫu máy bay ném bom tàng hình mới, đó là máy bay B-21, có tính năng cao nhưng giá thành rẻ hơn cả máy bay B-2; B-21 có thể bay vào không phận của đối phương được bảo vệ nghiêm ngặt; phát hiện, tiêu diệt mục tiêu và rời khỏi không phận, mà đối phương không hề biết sự có mặt của chúng.
Một điểm yếu nữa của máy bay có cấu tạo kiểu "cánh bay" có tốc độ bay rất thấp. Cho đến nay, chưa có một chiếc máy bay có hình dáng như vậy vượt qua được tốc độ âm thanh.
Chiếc máy bay thứ hai trên thế giới có hình dáng dạng “cánh bay” là máy bay ném bom B-2 Spirit, được tập đoàn Northrop Grumman phát triển vào cuối thập niên 1980 và sản xuất loạt vào những năm của thập niên 1990; tuy nhiên do giá thành quá đắt đỏ, chỉ có 20 chiếc B-2 Spirit được chế tạo, giá thành một chiếc B-2 là 2,1 tỷ USD. Hiện tại, nó vẫn giữ kỷ lục là máy bay đắt nhất thế giới.
Những lợi thế của máy bay dạng "cánh bay", ngoại trừ yếu tố tàng hình, thì các tính năng khác đều kém những loại máy bay có hình dáng truyền thống; ví dụ máy bay B-2 Spirit, xét về bán kính hoạt động và tải trọng chiến đấu thua xa máy bay ném bom Tu-95 của Nga (11.100 km và 15.000 km; 27 tấn và 45 tấn).
Tuy nhiên trong thời đại các hệ thống phòng không phát triển mạnh, các vật thể bay dễ dàng bị bắn hạ trong không trung, kể cả là tên lửa đạn đạo; do vậy xu thế tàng hình hóa là xu thế tất yếu. Với mục đích tàng hình, Cục thiết kế Tupolev sẵn sàng hy sinh tầm hoạt động và tải trọng của máy bay. Mặc dù có tin đồn rằng PAK DA sẽ có trọng lượng cất cảnh kỷ lục so với những loại máy bay ném bom tàng hình đã được chế tạo.
Nhưng còn người Mỹ thì sao? Họ quyết định không dừng lại ở đó, người Mỹ đang tiếp tục đầu tư để cho ra đời mẫu máy bay ném bom tàng hình mới, đó là máy bay B-21, có tính năng cao nhưng giá thành rẻ hơn cả máy bay B-2; B-21 có thể bay vào không phận của đối phương được bảo vệ nghiêm ngặt; phát hiện, tiêu diệt mục tiêu và rời khỏi không phận, mà đối phương không hề biết sự có mặt của chúng.
Máy bay ném bom B-2, giữ kỷ lục là máy bay đắt nhất thế giới trên tất cả các phương diện
Được biết, B-21 có tầm hoạt động liên lục địa, mọi thông tin về B-21 đều được bảo mật nghiêm ngặt, nhưng chi phí chế tạo một chiếc B-21 không được vượt quá nửa tỷ USD.
Trong tương lai, Không quân Mỹ dự định đặt mua từ 100 đến 180 chiếc máy bay B-21; B-21 sẽ thay thế những "Cụ ông" B-52 được chế tạo từ thập niên 1950, máy bay ném bom B-1 và thậm chí là cả B-2; B-21 sẽ trở thành loại máy bay ném bom chiến lược tầm xa duy nhất của không quân Mỹ.
Tại sao Nga đồng thời phát triển 2 loại máy bay chiến lược?
Ngược với Mỹ, Nga hiện đang cùng lúc thực hiện hai dự án đầy tham vọng: Phát triển máy bay ném bom chiến lược tàng hình PAK DA và tiếp tục sản xuất máy bay ném bom chiến lược siêu thanh Tu-160M2.
Máy bay PAK DA như đã trình bày ở trên, nhưng Tu-160M2 lại là một máy bay siêu thanh có thiết kế khí động học truyền thống với trọng tải kỷ lục.
Tu-160M2 không phải là sự hiện đại hóa của chiếc Tu-160 "Thiên nga trắng" mà Tu-160M2 là một loại máy bay hoàn toàn mới; mặc dù chúng có hình dạng giống nhau, nhưng thiết kế bên trong hoàn toàn khác, nhất là các hệ thống điện tử hiện đang được phát triển bởi Tập đoàn điện tử KRET. Những "Thiên nga trắng" mới này sẽ được thử nghiệm cùng lúc với chiếc PAK DA, và trong tương lai, cả hai loại máy bay này đều được sản xuất đồng thời ở cùng một nhà máy Gorbunov tại thành phố Kazan.
Với năng lực sản xuất của nhà máy Gorbunov, có thể sản xuất 3 đến 4 chiếc Tu-160M2 và 1,5 đến 2 chiếc PAK DA mỗi năm.
Trong tương lai, Không quân Mỹ dự định đặt mua từ 100 đến 180 chiếc máy bay B-21; B-21 sẽ thay thế những "Cụ ông" B-52 được chế tạo từ thập niên 1950, máy bay ném bom B-1 và thậm chí là cả B-2; B-21 sẽ trở thành loại máy bay ném bom chiến lược tầm xa duy nhất của không quân Mỹ.
Tại sao Nga đồng thời phát triển 2 loại máy bay chiến lược?
Ngược với Mỹ, Nga hiện đang cùng lúc thực hiện hai dự án đầy tham vọng: Phát triển máy bay ném bom chiến lược tàng hình PAK DA và tiếp tục sản xuất máy bay ném bom chiến lược siêu thanh Tu-160M2.
Máy bay PAK DA như đã trình bày ở trên, nhưng Tu-160M2 lại là một máy bay siêu thanh có thiết kế khí động học truyền thống với trọng tải kỷ lục.
Tu-160M2 không phải là sự hiện đại hóa của chiếc Tu-160 "Thiên nga trắng" mà Tu-160M2 là một loại máy bay hoàn toàn mới; mặc dù chúng có hình dạng giống nhau, nhưng thiết kế bên trong hoàn toàn khác, nhất là các hệ thống điện tử hiện đang được phát triển bởi Tập đoàn điện tử KRET. Những "Thiên nga trắng" mới này sẽ được thử nghiệm cùng lúc với chiếc PAK DA, và trong tương lai, cả hai loại máy bay này đều được sản xuất đồng thời ở cùng một nhà máy Gorbunov tại thành phố Kazan.
Với năng lực sản xuất của nhà máy Gorbunov, có thể sản xuất 3 đến 4 chiếc Tu-160M2 và 1,5 đến 2 chiếc PAK DA mỗi năm.
Máy bay ném bom chiến lược hạng nặng Tu-160 của Nga
Khác với không quân Mỹ, không quân Nga dự định trang bị 50 chiếc Tu-160M2 và khoảng 20 máy bay PAK DA; toàn bộ quá trình trang bị kéo dài trong khoảng 25 năm.
Việc Không quân Nga đồng thời phát triển hai mẫu máy bay ném bom chiến lược, sẽ dẫn đến giá thành chế tạo một chiếc máy bay sẽ rất cao, đó là điều hoàn toàn khó hiểu với chiến lược của người Nga. Nhiều khả năng, việc Nga trang bị với số lượng lớn cả hai loại máy bay ném bom chiến lược sẽ không sớm thành hiện thực và dường như Nga cũng không quá cấp bách hay dồi dào nguồn lực để có thể có một cuộc đua về máy bay ném bom chiến lược thế hệ 5 với người Mỹ.
Việc Không quân Nga đồng thời phát triển hai mẫu máy bay ném bom chiến lược, sẽ dẫn đến giá thành chế tạo một chiếc máy bay sẽ rất cao, đó là điều hoàn toàn khó hiểu với chiến lược của người Nga. Nhiều khả năng, việc Nga trang bị với số lượng lớn cả hai loại máy bay ném bom chiến lược sẽ không sớm thành hiện thực và dường như Nga cũng không quá cấp bách hay dồi dào nguồn lực để có thể có một cuộc đua về máy bay ném bom chiến lược thế hệ 5 với người Mỹ.
Trịnh Ngọc Tiến
(Trường Đại học Chính trị)