(QK7 Online) - Su-34 là máy bay tiến công mặt đất tối tân của Nga, được phát triển bởi Cục thiết kế Sukhoi bắt đầu vào giữa những năm 1980.
Lịch sử phát triển của Su-34
Trong những năm cuối của thời Chiến tranh Lạnh, các đơn vị hàng không mặt trận Liên Xô đã sử dụng một phi đội hỗn hợp gồm máy bay chiến đấu và máy bay tấn công mặt đất; có nhiệm vụ hỗ trợ hỏa lực trực tiếp hoặc gián tiếp cho các phân đội bộ binh, bộ binh cơ giới. Mạnh nhất trong số này là máy bay tiến công mặt đất Su-24; bổ sung cho máy bay tiến công mặt đất còn có Su-17 Fitter; MiG-23BM và MiG -27.
Phi đội máy bay chiến đấu mặt đất của Liên Xô trong thời kỳ đó đang bị thách thức nghiêm trọng bởi số lượng lớn máy bay chiến đấu mới đưa vào sử dụng của Mỹ và NATO, đặc biệt là F-15 và F-16; đây là những máy bay thế hệ 4 đầu tiên trên thế giới; khi phải đối đầu với loại máy bay chiến đấu mới và rất hiện đại này, những loại máy bay tiến công mặt đất của Liên Xô khó có cơ hội sống sót.
Lịch sử phát triển của Su-34
Trong những năm cuối của thời Chiến tranh Lạnh, các đơn vị hàng không mặt trận Liên Xô đã sử dụng một phi đội hỗn hợp gồm máy bay chiến đấu và máy bay tấn công mặt đất; có nhiệm vụ hỗ trợ hỏa lực trực tiếp hoặc gián tiếp cho các phân đội bộ binh, bộ binh cơ giới. Mạnh nhất trong số này là máy bay tiến công mặt đất Su-24; bổ sung cho máy bay tiến công mặt đất còn có Su-17 Fitter; MiG-23BM và MiG -27.
Phi đội máy bay chiến đấu mặt đất của Liên Xô trong thời kỳ đó đang bị thách thức nghiêm trọng bởi số lượng lớn máy bay chiến đấu mới đưa vào sử dụng của Mỹ và NATO, đặc biệt là F-15 và F-16; đây là những máy bay thế hệ 4 đầu tiên trên thế giới; khi phải đối đầu với loại máy bay chiến đấu mới và rất hiện đại này, những loại máy bay tiến công mặt đất của Liên Xô khó có cơ hội sống sót.
Chiếc máy bay cường kích Su-24, máy bay tiến công mặt đất chủ lực của quân đội Nga trước khi có Su-34
Trong khi người Mỹ đưa ra học thuyết máy bay chiến đấu đa năng, thì Liên Xô vẫn trung thành với học thuyết máy bay giành ưu thế trên không; họ tập trung phát triển máy bay chiến đấu thành hai nhánh: Nhánh chuyên giành ưu thế trên không như MiG-29 và Su-27 và nhánh tiêm kích bom như Su-24, Su-17, MiG-23BM, MiG-27.
Là văn phòng thiết kế máy bay số 1 của Liên Xô (và Nga hiện nay), Sukhoi khi đó đã có nhiều kinh nghiệm trong thiết kế máy bay chiến đấu mặt đất, từ Su-7 đến Su-17/22 và Su-24.
Tuy nhiên việc sản xuất nhiều loại máy bay dẫn đến lãng phí năng lực; không tận dụng được những thiết kế cơ bản của một loại máy bay đã được định hình. Về lâu dài gây khó khăn trong công tác đảm bảo hậu cần, kỹ thuật cũng như công tác huấn luyện.
Ý tưởng thiết kế một máy bay tiến công mặt đất dựa trên dòng Su-27 để thay thế thay thế Su-24 bắt đầu vào năm 1983 (mặc dù khi đó Su-27 chưa đưa vào biên chế trong quân đội Liên Xô). Dựa trên khung sườn của máy bay chiến đấu hạng nặng Su-27, phòng thiết kế Sukhoi cải tiến phiên bản máy bay huấn luyện Su-27UB thành máy bay tiến công mặt đất với 2 ghế ngồi song song, tên gọi đầu tiên của loại máy bay này là Su-27IB (Istrebityel Bombardirovshchik – máy bay tiêm kích bom).
Là văn phòng thiết kế máy bay số 1 của Liên Xô (và Nga hiện nay), Sukhoi khi đó đã có nhiều kinh nghiệm trong thiết kế máy bay chiến đấu mặt đất, từ Su-7 đến Su-17/22 và Su-24.
Tuy nhiên việc sản xuất nhiều loại máy bay dẫn đến lãng phí năng lực; không tận dụng được những thiết kế cơ bản của một loại máy bay đã được định hình. Về lâu dài gây khó khăn trong công tác đảm bảo hậu cần, kỹ thuật cũng như công tác huấn luyện.
Ý tưởng thiết kế một máy bay tiến công mặt đất dựa trên dòng Su-27 để thay thế thay thế Su-24 bắt đầu vào năm 1983 (mặc dù khi đó Su-27 chưa đưa vào biên chế trong quân đội Liên Xô). Dựa trên khung sườn của máy bay chiến đấu hạng nặng Su-27, phòng thiết kế Sukhoi cải tiến phiên bản máy bay huấn luyện Su-27UB thành máy bay tiến công mặt đất với 2 ghế ngồi song song, tên gọi đầu tiên của loại máy bay này là Su-27IB (Istrebityel Bombardirovshchik – máy bay tiêm kích bom).
Máy bay chiến đấu Su-34
Nguyên mẫu Su-27IB đầu tiên có tên là T-10V, được bay thử lần đầu tiên vào ngày 13/4/1990 với buồng lái mở rộng hơn nhiều so với các phiên bản giành ưu thế trên không; buồng lái được điều áp hoàn toàn, phi công không phải đeo mặt nạ dưỡng khí trong toàn bộ chuyến bay. Buồng lái được bao quanh bởi một lớp giáp titan để bảo vệ phi hành đoàn khỏi hỏa lực mặt đất.
Sau khi Liên Xô sụp đổ (năm 1991), ngân sách dành cho chương trình bị hạn chế, khiến chương trình phải hủy bỏ nhiều lần. Đến tận năm 1999, tên gọi Su-34 mới được chính thức được Nga công nhận, nhưng chương trình Su-34 chỉ thực sự được quan tâm đầu tư phát triển một cách nghiêm túc từ năm 2005.
Phiên bản tiêm kích bom toàn diện
Về tính năng kỹ chiến thuật: Su-34 được thiết kế tiêu diệt tất cả các loại mục tiêu mặt đất và mặt biển; nó có khả năng tiến công đơn lẻ hoặc theo nhóm trong mọi điều kiện thời tiết cũng như trong các điều kiện chiến trường. Ngoài ra việc sử dụng khung sườn của Su-27 đem đến khả năng tự vệ không đối không đáng gờm cho loại máy bay này.
Trái tim của Su-34 là hai động cơ turbine phản lực lưỡng mạch Saturn AL-31F có buồng đốt tăng lực, cho lực đẩy tối đa 27.500 lbs. Su-34 có thể đạt tốc độ bay đến 1.900 km/h ở độ cao lớn và 1.100 km/h khi bay thấp. Bán kính chiến đấu có thùng dầu phụ là 1.100 km; không có thùng dầu phụ là gần 600 km.
Sau khi Liên Xô sụp đổ (năm 1991), ngân sách dành cho chương trình bị hạn chế, khiến chương trình phải hủy bỏ nhiều lần. Đến tận năm 1999, tên gọi Su-34 mới được chính thức được Nga công nhận, nhưng chương trình Su-34 chỉ thực sự được quan tâm đầu tư phát triển một cách nghiêm túc từ năm 2005.
Phiên bản tiêm kích bom toàn diện
Về tính năng kỹ chiến thuật: Su-34 được thiết kế tiêu diệt tất cả các loại mục tiêu mặt đất và mặt biển; nó có khả năng tiến công đơn lẻ hoặc theo nhóm trong mọi điều kiện thời tiết cũng như trong các điều kiện chiến trường. Ngoài ra việc sử dụng khung sườn của Su-27 đem đến khả năng tự vệ không đối không đáng gờm cho loại máy bay này.
Trái tim của Su-34 là hai động cơ turbine phản lực lưỡng mạch Saturn AL-31F có buồng đốt tăng lực, cho lực đẩy tối đa 27.500 lbs. Su-34 có thể đạt tốc độ bay đến 1.900 km/h ở độ cao lớn và 1.100 km/h khi bay thấp. Bán kính chiến đấu có thùng dầu phụ là 1.100 km; không có thùng dầu phụ là gần 600 km.
Điểm độc đáo của Su-34 là lối lên máy bay ở ngay phía dưới cabin máy bay
Su-34 có trọng lượng cất cánh bình thường khoảng 38,2 tấn; tối đa 44,3 tấn; có thể mang theo khoảng 8.000 kg vũ khí trên mười hai điểm cứng dưới cánh và thân máy bay. Su-34 sử dụng được hầu hết các loại vũ khí tiến công chiến thuật hoặc chiến lược của Nga như tên lửa đối đất AS-13/18 Kingbolt; tên lửa chống radar AS-14 Kedge, AS-17 Krypton; tên lửa chống tàu Kh-35 Uran và tên lửa chống tàu tầm xa Kh-41 Moskit; tên lửa hành trình tầm siêu xa Raduga Kh-55… bom chùm RBK-500 và SPBE-D.
Về vũ khí không chiến, ngoài tên lửa chiến đấu tầm ngắn R-73, Su-34 còn được trang bị tên lửa không đối không tầm xa R-77, được dẫn đường bằng radar; ngoài tên lửa, Su-34 còn được trang bị một pháo 30 mm GSh-30-1 như của phiên bản Su-27/30 để không chiến tầm gần.
Su-34 được trang bị một radar quan sát bán cầu sau, giúp cảnh báo cho phi hành đoàn về một mối đe dọa từ phía sau; tính năng này giống với phiên bản F-15E Strike Eagle mới ra đời gần đây của Mỹ.
Su-34 có sức chứa nhiên liệu rất lớn, khi không mang vũ khí, máy bay có thể bay liền một mạch 4.000 km mà không cần tiếp dầu; với 3 lần tiếp nhiên liệu trên không, Su-34 có khả năng để bay đến 14.000 km, một khoảng cách kỷ lục đối với một loại máy bay tiêm kích bom.
Về vũ khí không chiến, ngoài tên lửa chiến đấu tầm ngắn R-73, Su-34 còn được trang bị tên lửa không đối không tầm xa R-77, được dẫn đường bằng radar; ngoài tên lửa, Su-34 còn được trang bị một pháo 30 mm GSh-30-1 như của phiên bản Su-27/30 để không chiến tầm gần.
Su-34 được trang bị một radar quan sát bán cầu sau, giúp cảnh báo cho phi hành đoàn về một mối đe dọa từ phía sau; tính năng này giống với phiên bản F-15E Strike Eagle mới ra đời gần đây của Mỹ.
Su-34 có sức chứa nhiên liệu rất lớn, khi không mang vũ khí, máy bay có thể bay liền một mạch 4.000 km mà không cần tiếp dầu; với 3 lần tiếp nhiên liệu trên không, Su-34 có khả năng để bay đến 14.000 km, một khoảng cách kỷ lục đối với một loại máy bay tiêm kích bom.
Su-34 thực hành ném bom
Được thiết kế với nhiệm vụ chính tiến công các mục tiêu mặt đất, mặt biển; ngoài buồng lái được điều áp hoàn toàn như máy bay chở khách, văn phòng Sukhoi đã thiết kế buồng lái rộng rãi, cho phép phi công đứng lên và thậm chí di chuyển xung quanh đến một mức độ; phi công có thể bay trong nhiều giờ liền mà vẫn thấy thoải mái.
So sánh tính năng cơ bản của Su-34 với các loại máy bay phương Tây cùng loại; về sức chứa nhiên liệu trong thân của Su-34 là 12,1 tấn (nằm giữa F-15E và F-111); về bán kính chiến đấu và tải trọng vũ khí: Su-34 thấp hơn F-15E nhưng độ linh hoạt cao hơn F-111; về tốc độ kém hơn cả hai loại máy bay trên của Mỹ; cả ba loại F-15E, F-111 và Su-34 đều có khả năng bay bám địa hình.
Máy bay hiện đại nhất của Nga tham chiến dài ngày ở nước ngoài
Trong cuộc chiến chống khủng bố mà Nga đang tham dự ở Syria, lực lượng không quân - vũ trụ Nga (VKS) đã triển khai ít nhất 4 máy bay Su-34 tại chiến trường Syria. Đây cũng là loại máy bay tiến công mặt đất hiện đại nhất mà Nga triển khai lâu dài ở nước ngoài trong thời gian gần đây.
Với chương trình hiện đại hóa quân đội, nhằm thay thế dần những máy bay tiến công mặt đất đã cũ, VKS đặt mục tiêu duy trì Su-34 là xương sống của lực lượng máy bay ném bom chiến thuật của họ trong nhiều thập kỷ tới. Để đáp ứng yêu cầu này, Su-34 đang được bắt đầu hiện đại hóa, trong đó tập trung vào nâng cấp năng lực đối phó điện tử (ECM).
So sánh tính năng cơ bản của Su-34 với các loại máy bay phương Tây cùng loại; về sức chứa nhiên liệu trong thân của Su-34 là 12,1 tấn (nằm giữa F-15E và F-111); về bán kính chiến đấu và tải trọng vũ khí: Su-34 thấp hơn F-15E nhưng độ linh hoạt cao hơn F-111; về tốc độ kém hơn cả hai loại máy bay trên của Mỹ; cả ba loại F-15E, F-111 và Su-34 đều có khả năng bay bám địa hình.
Máy bay hiện đại nhất của Nga tham chiến dài ngày ở nước ngoài
Trong cuộc chiến chống khủng bố mà Nga đang tham dự ở Syria, lực lượng không quân - vũ trụ Nga (VKS) đã triển khai ít nhất 4 máy bay Su-34 tại chiến trường Syria. Đây cũng là loại máy bay tiến công mặt đất hiện đại nhất mà Nga triển khai lâu dài ở nước ngoài trong thời gian gần đây.
Với chương trình hiện đại hóa quân đội, nhằm thay thế dần những máy bay tiến công mặt đất đã cũ, VKS đặt mục tiêu duy trì Su-34 là xương sống của lực lượng máy bay ném bom chiến thuật của họ trong nhiều thập kỷ tới. Để đáp ứng yêu cầu này, Su-34 đang được bắt đầu hiện đại hóa, trong đó tập trung vào nâng cấp năng lực đối phó điện tử (ECM).
Su-34 thực hành bắn tên lửa
Mặc dù mới được sản xuất và đưa nhanh vào trang bị, nhưng vào đầu năm nay, hai chiếc Su-34 đã va chạm trên biển Nhật Bản khi bay huấn luyện. Đây là một trong những tai nạn hàng không quân sự tồi tệ nhất của Nga trong thập kỷ qua, ít nhất hai trong số bốn thành viên phi hành đoàn đã được xác nhận đã hy sinh.
Bộ Quốc phòng Nga thông báo tai nạn trên do lỗi phi công điều khiển; sau đó VKS đã quyết định hủy tất cả các chuyến bay Su-34 ngay sau khi xảy ra tai nạn; tuy nhiên không loại trừ khả năng máy bay rơi do trục trặc kỹ thuật.
Đối với Nga, cơ hội triển khai Su-34, Su-30SM và các máy bay chiến đấu khác tại chiến trường Syria đã cung cấp cho Nga cơ hội quý báu để thử nghiệm vũ khí mới nhất của họ trong điều kiện thực chiến, nơi họ có thể rút được những bài học kinh nghiệm thực sự quý giá.
Thông qua cuộc chiến tại Syria, như lời Bộ trưởng quốc phòng Nga Sergey Shoygu trong Hội nghị của Bộ Quốc phòng Nga ngày 19/12/2018: VKS sẽ hiểu họ cần gì về công tác bảo đảm hậu cần trong môi trường viễn chinh; cuộc chiến tại Syria mang lại cho quân đội Nga cơ hội thử thách với một kẻ thù thực sự; đây là cơ hội quan trọng giúp VKS bắt kịp các lực lượng của Mỹ về trình độ cũng như kinh nghiệm chiến đấu, rút ngắn khoảng cách giữa hai quân đội.
Bộ Quốc phòng Nga thông báo tai nạn trên do lỗi phi công điều khiển; sau đó VKS đã quyết định hủy tất cả các chuyến bay Su-34 ngay sau khi xảy ra tai nạn; tuy nhiên không loại trừ khả năng máy bay rơi do trục trặc kỹ thuật.
Đối với Nga, cơ hội triển khai Su-34, Su-30SM và các máy bay chiến đấu khác tại chiến trường Syria đã cung cấp cho Nga cơ hội quý báu để thử nghiệm vũ khí mới nhất của họ trong điều kiện thực chiến, nơi họ có thể rút được những bài học kinh nghiệm thực sự quý giá.
Thông qua cuộc chiến tại Syria, như lời Bộ trưởng quốc phòng Nga Sergey Shoygu trong Hội nghị của Bộ Quốc phòng Nga ngày 19/12/2018: VKS sẽ hiểu họ cần gì về công tác bảo đảm hậu cần trong môi trường viễn chinh; cuộc chiến tại Syria mang lại cho quân đội Nga cơ hội thử thách với một kẻ thù thực sự; đây là cơ hội quan trọng giúp VKS bắt kịp các lực lượng của Mỹ về trình độ cũng như kinh nghiệm chiến đấu, rút ngắn khoảng cách giữa hai quân đội.
Trịnh Ngọc Tiến